İHTİYATİ HACİZ NEDİR?
İhtiyati haciz, alacaklının, bir para alacağının zamanında ödenmesini güvence altına almak için mahkeme kararı ile borçlunun mallarına önceden geçici olarak el konulmasıdır. Mahkemeden ihtiyati haciz kararının istenebilmesi için ; söz konusu alacağın para borcu olması gerekmekte olup; ayrıca borcun rehinle teminat altına alınmamış olması gerekmektedir. Mahkeme tarafından verilen bu kararda , borçlunun ihtiyaten haczedilen malları üzerinde tasarruf yetkisi kısıtlanmaktadır. İhtiyati haciz isteyen alacaklı, hacizde haksız çıktığı taktirde borçlunun ve üçüncü şahsın bu yüzden uğrayacağı zararlara istinaden mahkemenin kararı doğrultusunda teminat da verebilmektedir. Verilen ihtiyati haciz kararında , alacaklının ve borçlunun adı, soyadı ve yerleşim yeri, haczin ne gibi belgelere istinaden ve ne miktar alacak için konulduğu, haciz konulmasının sebebi, haczolunacak şeyler ve gösterilen teminatın nelerden ibaret bulunduğu da belirtilmektedir. Daha sonrasında mahkemeden ihtiyati haciz kararı alan alacaklı taraf, bu kararın yerine getirilmesi için kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesine talepte bulunmalıdır. Yani; alacaklı tarafın on gün içinde ihtiyati haciz kararının icrasını istemesi üzerine , icra dairesi borçluya ait olan malları ihtiyaten haczeder. Aksi halde; on gün içerisinde icra dairesine başvurulmadığı takdirde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkacaktır.
Alacaklı, borçluya karşı dava açmadan veya icra takibi yapmadan önce ihtiyati haciz kararı almış ve buna dayanarak borçlunun mallarına ihtiyati haciz koydurmuş ise; bu durumda yedi gün içinde borçluya karşı takip talebinde bulunması veya bir alacak davası açması gerekmektedir. Takip talebi üzerine , icra dairesi borçluya bir ödeme emri gönderecektir. Borçlu yedi gün içinde ödeme emrine itiraz etmezse ödeme emri ve icra takibi kesinleşecek olup ; bununla ihtiyati haciz de kendiliğinden kesin hacze dönüşecektir. Borçlunun, ödeme emrine itiraz etmesi durumunda ise icra takibi duracaktır. Bu hususta borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi ve icra takibinin durması ; icra dairesinin ihtiyati haciz kararını uygulamasını engellemeyecektir. Yani; borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi ve takibi durdurmuş olması, malları üzerine konulan ihtiyati haczin kaldırılmasını gerektirmeyecektir. Bu süreçte borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi halinde; alacaklı taraf, borçlu tarafından yapılan itirazın kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde icra mahkemesinde itirazın kaldırılmasını istemesi ya da mahkemede itirazın iptali davasını açması gerekmektedir. Şayet; alacaklı taraf, borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını istemez ve mahkemede itirazın iptali davasını da açmaz ise; ihtiyati haciz kendiliğinden hükümsüz kalmakta olup; açmış olduğu icra takibi yine devam etmektedir.
Alacalı taraf, borçlunun yapmış olduğu itirazın kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde mahkemede itirazın iptali davası açarsa, ihtiyati haciz bu davanın sonuna kadar yine devam etmektedir. Davanın sonucunda alacaklı tarafın davayı kazanması halinde ; ihtiyati haciz kendiliğinden kesin hacze dönüşecek olup; davayı kaybetmesi halinde ise; ihtiyati haciz hükümsüz kalacaktır. Alacaklı taraf, borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesinden itirazın kesin veya geçici olarak kaldırılmasını isterse; ihtiyati haciz icra mahkemesinin söz konusu bu talep hakkındaki incelemesinin sonuçlanmasına kadar devam etmektedir. İcra mahkemesi, itirazın kesin kaldırılmasına karar verirse şayet; bununla ihtiyati haciz kendiliğinden kesin hacze dönüşecektir.
İcra mahkemesinin itirazın geçici kaldırılmasına karar vermesi halinde ise; borçlu tarafın, yedi gün içinde borçtan kurtulma davası açmaması halinde ise; ihtiyati haciz kesin hacze dönüşecektir. Borçlu tarafın yedi gün içinde borçtan kurtulma davası açması durumunda ihtiyati haciz açılan bu davanın sonuçlanmasına kadar devam edecektir. Borçlu tarafından açılan bu borçtan kurtulma davasının red edilmesi halinde ihtiyati haciz kesin hacze dönüşecek olup; davanın kabul edilmesi halinde ise ihtiyati haciz hükümsüz kalacaktır.
Avukat Gülsen Tutoğlu
avukatgulsentutoglu@gmail.com