BOŞANMA DAVASINDA VELAYET HAKKI KİME VERİLİR?
Velayet, anne ve babanın söz konusu çocuğun bakım ve eğitiminin sağlanması amacıyla sahip olduğu hak demektir. Evlilik devam ettiği sürece velayet hakkını, anne ve baba çocuğun bakımı, eğitimi, temsil edilmesi ve mallarının yönetilmesi hususlarında birlikte kullanmaktadır. Velayet hakkına yalnızca anne ve baba sahip olacağı için; anne ve baba dışındaki kimselerin çocuk hakkında velayet talep etme hakları bulunmamaktadır. Şayet; anne ve baba çocuğun bakımını ihmal ediyor ya da taraflar vefat etmiş ise bu durumda anne ve baba dışındaki kimseler çocuğa vasi olarak atanmalarını talep edebilmektedirler. Boşanma davasının açılmasının ardından söz konusu dava süreci son buluncaya kadar çocuğun velayetini geçici olarak taraflardan birine verilebilmektedir. Geçici velayet denilen bu durumda mahkeme çocuk hakkında tedbiren velayetinin kimde kalacağına karar vermektedir. Söz konusu bu geçici velayet kararı, boşanma davası sonuçlanıncaya kadar geçerli olup boşanma davasının kesinleşmesi ile birlikte verilen velayet kararı değildir. Dolayısıyla dava sürecinde çocuğun geçici velayet hakkına annesinin sahip olmasına karar verilmişken dava sonunda velayet hakkına sadece babanın sahip olacağına da karar verilebilmektedir.
Boşanma davası sonuçlandıktan sonra ise çocuğun velayeti taraflardan birine verilmektedir. Hakim , çocuğun velayetinin hangi tarafa bırakılacağı ile ilgili kararını verirken çocuğun üstün yararını ve menfaatine aykırı durumları göz önüne alarak kararını vermektedir. Çocuğun menfaati ile ilgili ; çocuğun ihtiyaçlarını hangi tarafın daha iyi karşılayacağı ya da ona daha iyi bir gelecek sağlayacağı gibi unsurlar göz önüne alınmaktadır. Ayrıca; çocuğun yaşı da velayet hakkının hangi tarafa verileceği konusunda belirleyici olmaktadır. Şöyle ki; söz konusu çocuğun velayeti, 3 yaşını dolduruncaya kadar ve 3 ile 7 yaş arasındaki çocukların velayeti istisnai durumlar hariç olmak üzere genellikle anneye verilmektedir. Ancak ; annenin fiil ehliyetine sahip olmaması , akıl hastası olması , çocuğun sağlığına bilerek zarar vermesi ya da çocuğa bakmaktan aciz olması gibi sebeplerin var olması halinde ise; çocuğun velayeti anneden alınarak babaya verilebilmektedir. 6 ile 12 yaş arasındaki çocuklarda ise; yaş faktörünün yanında tarafların çocuğa sunacakları eğitim hayatı gibi imkanlar da ağırlıklı olarak göz önüne alınmaktadır. 12 yaş ve üzeri çocuklar ise kendilerini daha iyi bir biçimde ifade edebileceklerinden ötürü hakim öncelikle bu yaş grubunda çocuğu dinledikten sonra velayet konusunda kararını vermelidir. Tüm bu süreçte hakim; velayet hakkının kime verileceği hususunda takdir hakkını kullanırken çocuğun yaşını, üstün yararını ve tarafların sahip olduğu olumlu ve olumsuz özellikleri bir bütün olarak değerlendirmektedir.
Boşanmada velayeti kendisine verilmeyen taraf, çocuk ile arasında kişisel ilişki kurulmasını hakimden talep edebilecektir. Hakim, çocuğun üstün yararını da gözeterek haftanın belli günlerinde veya hafta sonları belirli saatler aralığında, bayramların bir dönemlerinde, şubat tatilinin bir döneminde veyahut yaz tatilinin bir bölümünde velayet hakkına sahip olmayan bu taraf ile çocuk arasında görüşme hakkını sağlayacaktır. Hakim, ne zaman ve ne şekilde çocukla görüşüleceğini kendisi takdir edecek olup çocuğunun velayetini alamayan taraf böylelikle herhangi bir hak kaybına da uğramayacaktır. Ayrıca ; velayet sorunu sadece boşanma davasında söz konusu olmamaktadır. Söz konusu bu velayet hususu, velayetin kaldırılması davası veya velayetin değiştirilmesi davası şeklinde de çözülebilmektedir. Örneğin; velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, çocuğunun bakımı ile ilgili olarak olumsuz bir durumla karşılaşması veya taraflardan birinin yeniden evlenmesi halinde velayetin değiştirilmesi davasını açarak çocuğunun velayetinin kendisine verilmesini talep edebilmektedir. Velayet altına alınan çocuğun 18 yaşını doldurmasıyla da velayet hakkı son bulmaktadır.
Avukat Gülsen Tutoğlu
avukatgulsentutoglu@gmail.com
