Bir alacağı güvence altına almak ve söz konusu bu alacak ödenmediği takdirde sahibine rehin konusu taşınmazı sattırarak bedelinden alacağını elde etme yetkisini veren hak ipotek olarak adlandırılmaktadır. Yani, ipotekli alacaklısı söz konusu borcunun vadesinde kendisine ödenmemesi halinde, ipotekli taşınmazın paraya çevrilmesini talep etme ve ipotekli olan bu taşınmazın satış bedelinden alacağını tahsil etme yetkisine sahip olabilmektedir. Bu şekilde borçlu tarafın borcunu ödememesi halinde, ipotekli taşınmaz icra dairesi tarafından satılarak alacaklı tarafın alacağı tahsil edilebilmektedir. İpotek tesisi işleminin yapılabilmesi için taşınmaz mal sahibi ile ipotek alacaklısının Tapu Sicil Müdürlüğü’ne gitmesi gerekmektedir. Daha sonrasında ipotek tesisi işlemi tapu dairesinde tapu sicil müdürü tarafından düzenlenen resmi senedin taraflarca yani alacaklı ile taşınmazın tapuda kayıtlı maliki arasında imzalanması ve tapu siciline tescil (kayıt) ile gerçekleşmektedir. Resmi şekli gerçekleştirecek olan kişi ise tapu memurudur. Bu işlem yapılırken ipotek edilen borç bedelinin belli bir oranı üzerinden tapu harcı ve aynı şekilde belli bir oranı üzerinde damga vergisi alınmaktadır.
Üzerinde ipotek olan taşınmazın satışı ile ilgili olarak kanunda bu satışa engel teşkil edebilecek herhangi bir madde yer almamaktadır. Bu hususta önem arz eden şey taşınmazı alan kişinin ipotek alacaklısına karşı sorumluluğudur. Süreç açısından bu ipotekli taşınmazın devri aksi kararlaştırılmış olmadıkça, borçlunun sorumluluğunda herhangi bir değişiklik meydana getirmemektedir. Yani, taşınmazın üçüncü kişiye devredilmesi borçlu kişinin borcunda ve teminatında bir değişiklik meydana getirmemektedir. Taşınmazı yeni alan bu üçüncü kişi mülkiyet hakkını ipotek ile birlikte kazanmış olmaktadır.
İpoteğin kaldırılması ile ilgili olarak ise borcun ödenmesinden sonra ipotek fek yazısı ile birlikte Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurulduğu takdirde ipotek kaldırılmaktadır. Bu hususta ipoteğin kaldırılması için öncelikle taşınmaz üzerine ipotek konulmasına sebebiyet veren borcun tamamıyla ödenmiş olması gerekmektedir. Daha sonrasında borcun tamamen tahsil edildiğini ve ipoteğin kaldırılmasında bir sakınca olmadığını belirten fek yazısının alınmasıyla Tapu Sicil Müdürlüğüne gidilmesi gerekmektedir. Ayrıca, alacağın sona ermesi ile ipotek her ne kadar sona ermiş olsa da tapu kütüğünden de terkin edilmiş olması halinde ipotek tapu kayıtlarında da şekli olarak sona erecektir.
Av. Gülsen TUTOĞLU
avukatgulsentutoglu@gmail.com
