VAHİT PAŞA'NIN İSMİ KİLİS'TE DE YAŞATILMALI (3)
Bir önceki yazımda, Kilis'te doğmuş, İstanbul'da iyi bir eğitim almış ve Osmanlı idaresinde çok önemli görevlerde bulunmuş, 1828 yılında Bosna'ya vali olarak giderken Çanakkale Geyikli köyünde vefat etmiş olan Mehmet Emin Vahit Paşa'dan söz etmiştim. Bu yazımda, kendi adına Kütahya'da kurduğu kütüphaneden ve vakfiyesinden bahsedeceğiz.
Vahit Paşa, 1812 yılında bir müddet sürgün olarak kaldığı Kütahya'da, şehrin çok sayıdaki talebe ve hocasının kitap sıkıntısı çektiğini görünce burada bir kütüphane yaptırmaya karar verir. Bunun için Kütahya Ulu Camii'nin son cemaat yerinin batı cephesinde bir bölüm kütüphane haline getirilmiş; 217 adet kitap kütüphanenin aslını teşkil etmiştir. Kütüphane odasının inşaat masraflarını gösteren belgeden anlaşıldığına göre inşaata 2040 kuruş harcanmış, odanın donatımı içinse 383 kuruş sarf edilmiştir. Bu tarihten sonra da Vahit Paşa gerek memur olarak gerekse vali olarak bulunduğu yerlerden kütüphanesine birçok eser gönderip koleksiyonunu zenginleştirmiştir.
Vahit Paşa vakfiyesinde, şehrin alimlerinin görüşleri alınarak seçilecek 2 hafız-ı kütübün, tatil günü olan cuma dışında her gün kütüphanede bulunmaları üzerinde ısrarla durmaktadır. Ayrıca bu kişilerin günlük 60'ar akçe olan ücretlerinin yanında, vakfettiği değirmenin kârını da alacaklarını belirtmiştir. Buna karşılık hafız-ı kütübler kaybolan kitapları tazmin edecek, ciltleri yıpranan kitapların tamir masrafları da vakfın artan gelirlerinden karşılanacaktır. Kitapların sayımı her yılın Muharrem ayında şehir kadısı, müftü ve alimlerin nezaretinde yapılacak, sayım sonrası kütüphanedeki kitapların yeni bir kataloğu hazırlanarak vakfın mütevellisine gönderilecektir.
Vahit Paşa'nın ismi Kütahya İl Halk Kütüphanesi'nde ve 2012 yılında kurulan Yazma Eserler Kütüphanesi'nde yaşatılmaktadır. Vahit Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi'nde 3355 adet el yazması ve 12.233 cilt nadir matbu eser olmak üzere 15.000 cildi aşkın eser bulunmaktadır.
Vakfettiği kütüphaneden dolayı bir vefa örneği olarak adını ebediyete taşıdıkları için Kütahyalıları tebrik ediyor; Paşa'yı tanımamıza vesile olan çok değerli Kütahyalı dostumuz Dr. Nurullah Türe'ye teşekkürlerimi arz ediyorum.
Son olarak, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tarih Ana Bilim dalı programında 2016 yılında Ahmet Kılıç tarafından "Mehmet Emin Vahid Paşa: Hayatı, Eserleri, Vakfiyesi ve Kütüphanesi" başlıklı bir yüksek lisans tezi hazırlanmış olduğunu da araştırmacıların bilgilerine sunmak isterim.
Eserleri ile anılan nadir insanlardan olmayı başaran Paşa, ardında sadaka-i cariye defterinin kıyamete dek kapanmayacağı güzel bir kütüphane bırakmıştır.
İlim ve irfan sahibi, entelektüel, şair, yazar ve diplomat olarak önemli bir isim olan bu şahsiyet, Kilislilere tanıtılmalı ve ismi Kilis'te önemli bir mekânda yaşatılmalıdır.
Kalın sağlıcakla.
