İBRANAME NEDİR VE NE ZAMAN İMZALANIR?
İbraname , iş sözleşmesi sona erdiğinde işverenin isteği üzerine işçinin sözleşmeden doğan haklarını tamamen aldığını, herhangi bir alacağının kalmadığını gösteren belge anlamına gelmektedir. Söz konusu bu ibra sözleşmesi, işçi ve işveren arasında yapılmaktadır. Her iki taraf açısından da sonuç doğuran bu ibra sözleşmesinin geçerli olması için yazılı olarak düzenlenmesi, ibraya konu alacağın türü ve miktarının açıkça yazılı olması, ödemenin eksiksiz olarak banka aracılığı ile yapılmış olması ve ibraname tarihinin sözleşmenin sona ermesinden en az bir ay sonrasında olması gerekmektedir. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri kesin olarak hükümsüz olmaktadır. İbranamenin ne zaman imzalanacağı ile ilgili olarak ; işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği günden itibaren en az bir ay sonra imzalanması gerekmektedir. Yani; ibranamede olan imzanın, iş sözleşmesinin bitiminden itibaren bir ay sonra atılması gerekmektedir. Söz konusu bir aylık süre , ibra sözleşmesinin düzenlenme zamanı ile ilgili olup; işverenin işçisine yapacağı ödeme zamanı ile ilgili bir durum değildir. Ayrıca; imzalanan ibranamede kıdem tazminatı 10.000 TL, ihbar tazminatı 3.000 TL… gibi ibraya konu alacak hususlarının da açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Belirtmek gerekir ki; ibraname, iş ilişkisi devam ederken sözlü olarak taraflar arasında yapılması halinde geçerli olmamaktadır. Yani; taraflar arasında iş sözleşmesi devam ederken ibraname düzenlenememektedir. Düzenlenmesi için gerekli olan şartları taşımayan, lakin bir miktar ödeme yapıldığını gösteren ibraname ise makbuz mahiyetinde olmaktadır.
Uygulamada işçi, iş sözleşmesini haklı olarak feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, genel tatil ve fazla çalışma alacakları için davacı taraf olarak dava açabilmektedir. Bu durum karşısında tarafına dava açılan işveren de işçisinin ibraname nedeniyle alacağının olmadığını ileri sürerek bu davanın reddini talep edebilmektedir. Bu durumda mahkeme, dava sürecinde toplanan delilleri ve dava sürecinde işçinin alınan beyanında ibranamedeki imzanın kendisine ait olup olmadığını, bu ibranameyi ne zaman ve ne şekilde imzaladığını; davalı işveren tarafından da dosyaya sunulan ibranamenin iş sözleşmesinin feshinden sonra imzalanıp imzalanmadığını ve ibranameye imza atılması hususunda herhangi bir hile veya tehditin var olduğunun davacı işçi tarafından ispat edilip edilememesi gibi hususları da göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmaktadır.
Süreç açısından işçinin, işçilik alacakları hususunda ibraname imzalamış olması işe iade davası açmasına engel değildir. Bu hususta; iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, arabulucuya başvurabilmektedir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde; son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, kanunda belirtilmiş olan yasal süre içinde İş Mahkemesi’nde dava açılabilmektedir.
Avukat Gülsen Tutoğlu
