İŞ SÖZLEŞMESİ HANGİ DURUMLARDA FESHEDİLİR?
İşçinin , ücret karşılığında işverene tabi olarak çalışmayı taahhüt ettiği sözleşme; iş sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu bu iş sözleşmesi, işveren tarafından feshedilebileceği gibi işçi tarafından da feshedilebilmesi mümkündür. Bu hususta fesih , iş sözleşmesini derhal veya belirli bir sürenin geçmesi üzerine sora erdiren karşı tarafa yöneltilmesi gereken tek taraflı bir irade bildirimidir. Yani ; fesih beyanı karşı tarafın kabulüne bağlı değildir. Söz konusu bu fesih bildirimi, karşı tarafa ulaştığında hukuki sonuç gerçekleşmiş olmaktadır. İş sözleşmesinin fesih yolu ile sona erdirilmesi ; süreli fesih ve haklı nedenle derhal fesih olarak iki biçimde gerçekleşmektedir. Süreli fesih, fesih bildiriminin yapılmasından sonra ‘’bildirim süresi’’ diye adlandırılan belli bir süre geçtikten sonra sözleşmenin sona erdiği fesih türüdür. Buna karşılık ; derhal fesih ise fesih bildiriminin karşı tarafa ulaştığı anda hukuksal sonucunu meydana getiren fesih türü demektir.
Süresi belirli olsun veya olmasın işveren ; işçinin hastalığının tedavi edilemeyecek nitelikte olması ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun sağlık kurulunca saptanması durumunda ya da işçinin iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işverenini yanıltması halinde ya da işçinin, işvereninin güvenini kötüye kullanarak meslek sırlarını ortaya atmak gibi davranışlarda bulunması ve İş Kanunu’nda diğer sebeplerden herhangi birinin olması halinde haklı nedenle derhal fesih hakkına dayanarak iş sözleşmesini feshedebilmektedir. Ayrıca ; iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olması durumunda, işverenin iş sözleşmesinin yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltması halinde ya da işveren tarafından ücretinin kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesaplanarak ödenmemesi halinde ve İş Kanunu’nda sayılan diğer sebeplerden herhangi birinin olması durumunda işçi , haklı nedenle derhal fesih hakkına dayanarak iş sözleşmesi feshedebilmektedir. Bu hususta; belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa kanunda belirtilmiş olan süreler içinde bildirilmesi gerekmektedir. Kanunda belirtilmiş olan bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemesi gerekmektedir.
Süreç açısından iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde; son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, kanunda belirtilmiş olan süre içinde iş mahkemesinde dava açılabilmektedir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilmektedir. Dava sürecinde söz konusu feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene ait olup; işçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ediyorsa şayet; bu iddiasını ispatla yükümlüdür.
Av. Gülsen TUTOĞLU
avukatgulsentutoglu@gmail.com
