ABD-Ermenistan Tatbikatı ve Rusya
İşgal altındaki Karabağ’ın Azerbaycan tarafından Ermenistan’dan geri alındığı 2020 yılındaki 44 günlük savaşın ardından bölgede tansiyonun zaman zaman tekrar yükseldiğine şahit olduk. Rusya’nın öncülük ettiği ve kısmen de belirleyici olduğu şartlarda bir araya gelen iki ülke arasındaki ilişkiler, savaşın sona erdiği günden bu tarafa inişli – çıkışlı bir seyir izledi. Ara sıra sınırda yaşanan çatışmalar, çeşitli arabuluculuk girişimleri neticesinde büyük çaplı bir soruna dönüşmeden durduruldu. Hatta Azerbaycan – Ermenistan arasında çeşitli platformlarda iletişim kanalları açıldı, Türkiye – Ermenistan arasında karşılıklı isimler atandı ve sanki Güney Kafkasya barışının Karabağ parantezinden kurtarılması için bir ortam oluşmaya başladı.
Türkiye ile Orta Asya’yı karayolu ile birbirine bağlayacak olan Zengezur Koridoru üzerinden İran ile Azerbaycan arasında yaşanan gerginliklere rağmen ipin kopmasına müsaade edilmeden sürdürülebilir bir diploması trafiği devam ediyordu. (Aslında İran dâhil herkesin faydasının gözetilmesi ve koridorun açılması bölge barışına önemli katkılar sağlayabilir. )
Rusya’nın 2008 yılında Gürcistan’ın Güney Osetya ve Abhazya bölgesini, 2014 yılında Kırım’ı ilhak girişimlerinden sonra son süreçte Ukrayna’nın Donbass bölgesini de bu halkaya dâhil etmesi ile birlikte bölge yine hareketlenmeye başladı.
Karabağ Savaşı’na kadar kendisine hami olarak gördüğü Rusya’dan Karabağ’da olması gereken desteği görmediğini düşünen Ermenistan, şimdi de Amerika Birleşik Devletleri’ne ( ABD) yanaşıyor. Rusya’nın yanı başında hem de topraklarında Rus üslerinin bulunduğu Ermenistan, 11 – 20 Eylül tarihleri arasında ABD ile ortak tatbikat yapma kararı aldı. ABD, Gürcistan ve Ukrayna’yı NATO üyeliği konusundan cesaretlendirdikten sonra sonuç alamayınca, şimdi de Ermenistan üzerinden yeni bir alan açarak işin içine Rusya’nın, Türkiye’nin, Azerbaycan ve İran’ın da dâhil olacağı bir oyun kurmaya çalışıyor. Aslında ABD Güney Kafkasya’da yeni bir Tayvan inşa ederek fiili bir durum oluşturmaya çalışıyor. Rusya’nın bu duruma tepki göstereceğini tahmin etmek tabi ki zor değil. ABD, Ukrayna ile zaten düşük yoğunluklu bir savaşı sürdüren Rusya’nın Ermenistan’a eskisi gibi odaklanamayacağını düşünüyor.
Oysa aksine Rusya beklendiği gibi son gelişmelere sert bir tepki gösterdi. Ermenistan’ın Moskova Büyükelçisini bakanlığa çağırarak klasik bir tepki vermenin ötesinde son gelişmelere daha kapsamlı bir karşı duruş ortaya koydu. Rusya bir anlamda bu zamana kadar Ermenistan’la kendisinin müdahil olduğu, birbirine bağlı süreçlerin tekrar gözden geçirileceğine dair işaretler verdi. ‘ABD yarın çeker gider biz yine baş başa kalırız’ şeklinde anlaşılması muhtemel mesajları öne çıkardı. Rusya, Karabağ Savaşı sonrası Bakü ile yürütülen süreçlerde Ermenistan’ın taleplerine eskisi gibi bakmasının mümkün olmayabileceğine, şartların değişebileceğine dönük mesajlar verdi.
Bilindiği gibi Rusya 2016 yılında Uluslararası Ceza Mahkemesinden (UCM) çekilmişti. UCM Kırım’ın ilhakını “Rusya ve Ukrayna arasındaki bir askeri kriz” ve “Ukrayna topraklarının ihlali” olarak nitelendirmiş, bunun üzerine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de UCM’den çekilmişti. Son süreçte ABD ile tatbikat yapılacağı açıklanmışken, Ermenistan’ın UCM’nin 1998 yılında imzalanan Roma Statüsü’nün onaylayacağına dair bir karar alması da Rusya’yı tam anlamıyla çileden çıkarmış durumda. Ayrıca Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın eşi Anna Vaçiki Hakopyan’ın Kiev’e insani yardım götürmesi, Rusya’nın Ermenistan’la gerilen ilişkilerin üzerine tuz biber ekti.
Ermenistan’ın Rusya’nın gözüne kestirdiği bir Güney Osetya’sı, Kırım’ı var mı bilmem ama Rusya’nın Ermenistan sürecini daha çok ve daha ileri diplomasi ile takip edeceğini düşünüyorum. Eğer böyle bir şey yapmaz ve Ukrayna’da olduğu gibi uluslararası hukuka aykırı bir şekilde doğrudan işgal, ilhak ve askeri açıdan Ermenistan’ı cezalandırma yoluna giderse, bunun Rusya için yeni bir cephe açma durumu olacağını ve bunu en azından şimdilik istemeyeceğini değerlendiriyorum. Neredeyse yüzde 90 askeri teçhizat kapasitesi Rusya orijinli olan Ermenistan’ın da Rusya’yı tamamen yok sayan bir anlayışı sürdürülebilir olarak göremeyeceğine dair bir kanaatim var. “Zor oyunu bozar”, “taşıma suyla değirmen dönmez” demiş atalarımız. Ermenistan ABD’nin de izni ve onayıyla Rusya’ya kendince önemini hissettirmeyi hedefleyecek ve buna dönük işaretler ortaya çıktığında ise eski ilişki modeline dönmeyi düşünecektir.
Diğer taraftan Ermenistan Laçın – Hankendi yolunun açılması konusunda Rusya’nın kendilerince olması gereken inisiyatifi almadığını iddia ediyor. Azerbaycan Karabağ’da yaşayan Ermenilerin Ermenistan gitmek için kullandıkları bu yolun kendi askerlerine sınırda ateş açılması, Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün paravan olarak kullanıldığı ve bu şekilde kaçak eşya taşındığını gerekçe göstererek geçişleri kısıtlıyor. Ağır vasıtaların geçişine izin verilmezken, Azerbaycan sivillerin geçişine herhangi bir engel çıkarmıyor.
Bütün bu yaşanan gelişmeler Ermenistan’ın boyunu biraz da aşacak şekilde oyun kurmaya çalıştığını ortaya çıkardı. Bunu kendi iradesi ile yapması mümkün değil. Kim veya kimlerin sufle verdiği için de uzman olmaya gerek yok. Ancak ortada apaçık bir gerçek var; ABD için Ermenistan başkanlık seçimlerinde diaspora ile yürütülen destek müzakerelerinden ibaret. Ermenistan ABD için asla bir Tayvan değil. ABD her an Ermenistan’ı yarı yolda bırakabilir. Çünkü bölgede ABD için başka kartlar açılması ve bu kartların Ermenistan’ı geri plana düşürmesi muhtemeldir. Ticari olarak İran’a neredeyse bağımlı olan Ermenistan, kendisi üzerinden İran’a bir saldırı planı veya ticaretinin engellenmesine sebep olacak yaptırımlara da onay veremez. Bunun maliyetlerini kaldıramayacağını da herhalde düşünüyordur.
Sonuç olarak bölgenin bir an önce statükoya dönmesinde fayda var. ‘Kavgada yumruk sayılmaz’ diye bir söz vardır. Filler tepişirken Ermenistan için ezilmekten başka bir seçenek kalmaz. Hem ABD başkanlık seçimleri 5 Kasım 2024’te yapılacak. Daha 1 yıldan fazla bir süre var. Ermenistan bu tansiyonu o kadar uzun bir süre taşıyamaz.
Mustafa Kaya
YAZARIN DİĞER YAZILARI
-
Amerikalılar Narkozdan Uyanıyor mu?
05-05-2024
-
Türkiye, Irak ve Kalkınma Yolu Projesi
28-04-2024
-
Gitti IMF, Geldi Dünya Bankası; Peki Değişen Nedir?
21-04-2024
-
Netanyahu "can" çekişiyor…
14-04-2024
-
"Kalpgah’a sahip olan dünyayı yönetir"
01-04-2024
-
Moskova'da kanlı gece: Putin şimdi ne yapacak?
24-03-2024
-
Gazze'de tehlikeli oyunlar
18-03-2024
-
Dünya ikinci Trump dönemine hazır mı?
10-03-2024
-
Hedef: Türkiye ve İran’ı karşı karşıya getirmek
26-02-2024
-
Tunus: Devrim neden başarısız oldu?
18-02-2024
-
Kahire ortak hareket ederse bölgede neler değişir?
11-02-2024
-
ABD Orta Doğu’dan Çekilir mi?
05-02-2024
-
Türkiye’nin İsveç-NATO Kararı Hayırsız “Evet” mi?
29-01-2024
-
Lahey Adalet Divanı ve Soykırım Suçlusu İsrail
15-01-2024
-
Ortadoğu'yu Sarsan Olayların Perde Arkası
09-01-2024
-
2023 Yılının Sonuna Doğru Akılda Kalanlar
25-12-2023
-
Hasan Bitmez Ağabeye
17-12-2023
-
İsrail'in Sinsi Planı: Böl, Parçala, Yönet/Yok Et…
12-12-2023
-
Avrupa Komisyonu Raporu ve Türkiye
04-12-2023
-
Kıbrıs ve İsrail vatandaşlarına toprak satışları
27-11-2023
-
Gazze’de Yaşananlar Neden Bir Soykırımdır?
19-11-2023
-
Cumhuriyet Umuttur…
03-11-2023
-
“Ya Rab, Bu Uğursuz Gecenin Yok mu Sabahı?”
22-10-2023
-
Tarihin Sonu mu, İnsanlığın Sonu mu?
20-10-2023
-
Meclis Açılırken Gündemde Neler Var?
01-10-2023
-
Doğu Türkistan ve Yaşananların Arka Planı
24-09-2023
-
ABD-Ermenistan Tatbikatı ve Rusya
10-09-2023
-
Darbeler Serisi, Afrika ve Özgürlük
03-09-2023
-
Rusya, Putin ve Wagner, Prigojin
27-08-2023
-
Genç İşsizlerin Sayısı Neden Artıyor?
20-08-2023
-
Deneme-Yanılma Siyaseti
17-08-2023
-
Afrika Uyanışı ve Türkiye
06-08-2023
-
En Büyük Kaynak İsrafı; Beyin Göçü
30-07-2023
-
Siyasi Tavizler ve Orta Gelir Grubu Sorunu
26-07-2023
-
Türkiye, İsveç’in NATO Üyeliğine Neden Onay Verdi?
16-07-2023
-
Yeni Grup, Taze Kan
09-07-2023
-
Seçim Zamanları Dışında İktidarları Denetlemek
02-07-2023
-
Taşeron Ordular Çağı
25-06-2023
-
14 Mayıs, Kamuoyu ve Doğru Anket Nasıl Yapılır?
07-05-2023
-
Sudan Neden Bu Halde?
30-04-2023
-
Oyuna gelmemek
05-02-2023
-
ABD’nin F-16 oyunları
02-02-2023
-
Parti Devleti ve Dünün Yanlışlarından Ders Almamak
18-01-2023
-
Türkiye – Suriye Normalleşmesi, ABD ve Avrupa Birliği
16-01-2023
-
“Tensipleriyle ve talimatlarıyla”
15-01-2023
-
Cumhurbaşkanı adayı ve çalışma yöntemi tartışmalarına dair…
09-01-2023
-
Yunanistan’ın hedefi ne?
08-01-2023
-
“Bir Seçim Nasıl Kazanılır?”
01-01-2023
-
Demokrasi, seçim, anayasa, gençler, özgürlük, güvenlik ve Tunus
25-12-2022
-
Büyük Orta Doğu Projesi ve “Condi’nin Savaşları”
11-12-2022
-
Suriye, Mısır ve Kurumsal Akıl
08-12-2022
-
Seçmen Davranışları Değişiyor mu?
05-12-2022
-
Mısır ile Normalleşme
30-11-2022
-
“Suriye ile Sil Baştan…”
29-11-2022
-
İstiklal Caddesi Terör Saldırısı
28-11-2022
-
Türk Devletleri Teşkilatı ve KKTC
27-11-2022
-
Bir Beka Sorunu Olarak İç Göç…
06-11-2022
-
Saatleri İktidara Ayarlama Kongresi
04-11-2022
-
Muhalefetteki Son Kongre…
31-10-2022
-
Medya, Hakikat, Siyaset ve Toplum
24-10-2022
-
“Mızıka Çalındı Düğün mü Sandın”
23-10-2022
-
Rusya İçin Ukrayna Tüneli’nden Bir Çıkış Yolu Var mı?
21-10-2022
-
Sağ, Sol, CHP ve Başörtüsü
20-10-2022
-
Altılı Masa Neden Başarılı Olmak Zorunda?
19-10-2022
-
Tehlike Çok Büyük…
18-10-2022
-
Mussolini’nin Ruhu İtalya’ya Geri mi Dönüyor?
14-10-2022
-
Soğuğundan Sıcağına Doğru Savaş ve ABD-Rusya Hesaplaşması
26-09-2022
-
Nancy Pelosi’nin Gözyaşları
25-09-2022
-
Şanghay, Fotoğraflar Savaşı ve Türkiye
18-09-2022
-
“Açık Balkan-Open Balkan” Girişimi ve Bölgesel Barış
14-09-2022
-
Malezya İslam Partisi Kongre İzlenimleri
11-09-2022
-
Sovyetler, Rusya ve Gorbachev
04-09-2022
-
Son Gündem ve İmam Hatip Okulları
28-08-2022
-
Romantizm Tutsaklığı veya Günlük Politikalarla Devlet Yönetmek
21-08-2022
-
Suriye ve ayaküstü diplomasi
14-08-2022
-
Soçi Zirvesinin Bazı Şifreleri
12-08-2022
-
Tayvan restleşmesinin kazananı kim?
07-08-2022
-
Tahıl Diplomasisi
31-07-2022
-
Merkel Usulü Devir Teslim ve Schwäbische Hausfrau
17-07-2022
-
İktidarın seçimleri kaybetmesi dünyanın sonu mu?
03-07-2022
-
Samsun – Çarşamba, Terme Notları
28-06-2022
-
Batı, Bu İktidarın Devam Etmesini mi İstiyor?
26-06-2022
-
Partilere Üyelik ve Türkiye Örneği
22-06-2022
-
Yunanistan seçimleri ne zaman?
19-06-2022
-
Teknoloji, Medya, Toplum ve Siyaset
09-06-2022
-
Saadet Partisi Ne Yapmaya Çalışıyor?
05-06-2022
-
Konu Yine Tarım, Okumayın, Üzülürsünüz
29-05-2022
-
Sahi GAP Projesi Ne Oldu?
22-05-2022
-
“Ene Şirin Ebu Akile”
15-05-2022
-
“KUDÜS’ÜN, SİNA’NIN BAYRAMI NASIL?”
02-05-2022
-
Sığınmacılar, Göçmenler ve Suriye ile Görüşmek
24-04-2022
-
UKRAYNA'YI ALIP,RUSYA'YI KAYBETMEK
28-02-2022
-
MUHALEFETİN YUVARLAK MASASI, İTTİFAKLAR VE KOALİSYON
20-02-2022
-
KIRILGAN DEVLETLER VE İNSANİ YAŞAM STANDARTI
13-02-2022
-
UKRAYNA'DAN BİR VİETNAM ÇIKAR MI?
30-01-2022
-
FİLİSTİN İÇİN "DAYANIŞMA BİR EYLEMDİR"
23-01-2022
-
MEŞHUR ANNE SÖZÜ VE UKRAYNA
16-01-2022
-
SAKIN YUKARI BAKMA!
09-01-2022
-
SURİYE'DE ÇÖZÜMÜN AYAK SESLERİ Mİ?
02-01-2022
-
İKİ PAPA VE ROMALILAŞAN HIRİSTİYANLIK
30-12-2021
-
"NEREYE GİDECEK BU İŞİN SONU..."
22-12-2021
-
AH LİYAKAT, AH MERİTOKRASİ
19-12-2021
-
YERLİ MALI HAFTASI'NI HATIRLAYAN VAR MI?
14-12-2021
-
BÖLGEMİZ SICAK SAVAŞA MI SÜRÜKLENİYOR
12-12-2021
-
TÜRKİYE'NİN KENDİ OLMASI ÇOK MU ZOR?
08-12-2021
-
SURİYE'NİN HATAY AÇIKLAMASI NASIL OKUNMALI?
05-12-2021
-
TENCERENİN HATIRLATTIKLARI
30-11-2021
-
DIŞ POLİTİKA VE KIRMIZI ÇİZGİLER
29-11-2021
-
KIBRIS'TAN NOTLAR VE DEVLETİN ADI MESELESİ
21-11-2021
-
SQULD GAME VE ADALETİN BU MU DÜNYA?
17-11-2021
-
NEMESİS NEDİR?
07-11-2021
-
GÖRÜNEN KÖY
02-11-2021
-
BÜYÜKELÇİLER,AVRUPA KONSEYİ,AİHM, KAVALA VE TÜRKİYE'NİN SÜREÇ YÖNETİMİ
31-10-2021
-
DIŞ POLİTİKANIN İHTİYACI
24-10-2021
-
YUNANİSTAN ÜZERİNDEN KURGULANAN PLANLAR
19-10-2021
-
SOKAK NE DİYOR?
13-10-2021
-
DIŞ POLİTİKADA GÜNÜ KURTARMAK MI? GELECEĞİ KURGULAMAK MI?
11-10-2021
-
ALMAN SEÇMENİ NE MESAJ VERDİ?
28-09-2021
-
BOP -"BÜYÜK OSMANLI PROJESİ"
26-09-2021
-
AKDENİZ’DE NASIL KUŞATILIYORUZ?
21-09-2021
-
İSLAMOFOBİ BİR İNSANLIK SUÇUDUR
19-09-2021
-
İDLİB'TE DÜĞMEYE KİM BASTI?
14-09-2021
-
TÜRKİYE SEÇİM ATMOSFERİNE GİRDİ Mİ?
05-09-2021
-
IRAK'TA BİR ŞEYLER OLUYOR
31-08-2021
-
AFGANİSTAN İÇİN KÖPRÜDEN ÖNCE SON ÇIKIŞ
29-08-2021